Month: December 2017

Volgens het humanisme vinden ervaringen binnen in ons plaats en moeten we de betekenis van alles wat er gebeurt in onszelf zoeken, waarmee we het hele universum zin geven. Dataïsten geloven dat ervaringen geen waarde hebben als ze niet worden gedeeld en dat we de zin van het leven niet in onszelf hoeven te zoeken. Sterker nog, dat kunnen we niet eens. We hoeven alleen onze ervaringen maar vast te leggen voor opname in de grote dataflow, dan zullen de algoritmen de zin ervan wel ontdekken en zeggen wat we moeten doen. Twintig jaar geleden maakte iedereen zich vrolijk over Japanse toeristen, omdat die altijd camera’s bij zich hadden en alles wat bewoog op de foto zetten. Nu doet zakelijke energie iedereen dat. Als je naar India gaat en een olifant ziet, kijk je niet naar die olifant met de gedachte: ‘Wat voel ik hierbij?’ Daar heb je helemaal geen tijd voor, want je moet je smartphone zoeken, een foto van de olifant nemen, die op Facebook zetten en vervolgens om de twee minuten checken hoeveel likes je al hebt. Het bijhouden van een dagboek-een heel gewone humanistische bezigheid van vroegere generaties -klinkt veel jongeren van nu volstrekt zinloos in de oren. Waarom zou je iets opschrijven als verder niemand het kan lezen? Het nieuwe motto luidt: ‘Als je iets meemaakt, leg het dan vast. Als je iets vastlegt, upload het dan. Als je iets uploadt, deel het dan.’ In dit boek hebben we ons meermalen afgevraagd wat mensen superieur maakt aan andere dieren. Het dataïsme heeft een nieuw, simpel antwoord. Op zich zijn menselijke ervaringen helemaal niet superieur aan de ervaringen van wolven of olifanten. Het ene stukje data is net zoveel waard als het andere. Maar mensen kunnen gedichten en blogs over hun ervaringen schrijven en die online zetten, waarmee ze het wereldwijde dataverwerkingssysteem verrijken. Daarom tellen hun stukjes data mee. Wolven kunnen dit niet. Vandaar dat alle ervaringen van wolven – hoe diep en complex ook – volstrekt waardeloos zijn. Geen wonder dat we altijd zo druk zijn met het omzetten van ervaringen in zakelijke energie vergelijken data. Niet omdat het trendy is, maar omdat het een kwestie van overleven is. We moeten onszelf en het systeem bewijzen dat we nog waarde hebben. En die waarde hangt niet af van de ervaringen die je hebt, maar van het omzetten van die ervaringen in vrij stromende data.

Het praktische vermogen om de geest om te bouwen, ons gebrek aan kennis van het psychische spectrum en de beperkte behoeften van overheden, legers en bedrijven, leveren samen een problematisch recept op. Voor je het weet upgraden we met veel succes ons lichaam en onze hersenen, maar raken we onderweg onze geest kwijt. Het technohumanisme zou er zelfs wel eens toe kunnen leiden zakelijke energie vergelijken dat mensen gedowngraded worden. En het systeem zou wel eens een voorkeur kunnen hebben voor gedowngradede mensen, niet vanwege hun supermenselijke talenten, maar omdat het ze ontbreekt aan een paar storende menselijke eigenschappen die het systeem hinderen en vertragen. Zoals elke boer je kan vertellen is het meestal de slimste geit in de kudde die de meeste last veroorzaakt en daarom zijn de geestelijke vermogens van dieren in de loop van de agrarische revolutie ook gedowngraded. De tweede cognitieve revolutie die de technohumanisten voor zich zien, zou met ons wel eens hetzelfde kunnen doen en menselijke radertjes kunnen opleveren die effectiever dan ooit communiceren en gegevens verwerken, maar die nauwelijks nog ergens aandacht voor kunnen opbrengen en nauwelijks nog kunnen dromen en twijfelen. Miljoenen jaren lang zijn we verbeterde chimpansees geweest. In de toekomst worden we misschien wel bovenmaatse mieren. Er is nog een andere grote bedreiging voor het technohumanisme. Net als alle humanistische sektes verheerlijkt het technohumanisme de menselijke wil, die het beschouwt als de spijker waaraan het hele universum is opgehangen. Technohumanisten verwachten dat onze eigen wensen zullen bepalen welke geestelijke vermogens er ontwikkeld worden en hoe zakelijke energie de menselijke geest er in de toekomst dus zal uitzien. Maar wat gebeurt er als de technologische vooruitgang het mogelijk maakt om ook die wensen bij te sturen en om te bouwen?

Misschien heb ik wel vier jaar lang lopen klagen over het beleid van het huidige kabinet en heb ik mezelf en iedereen die het maar horen wilde continu verteld dat het ons land naar de barrebiesjes hielp. Alleen heeft de regering een paar maanden voor de verkiezingen de belastingen verlaagd en gaat er ineens geld naar allerlei goede dingen. De leidende partij huurt de beste tekstschrijvers in en voert geniaal campagne, met een uitgebalanceerde mix van bedreigingen en beloften die rechtstreeks aan het angstcentrum in mijn hersenen zijn gericht. Op de ochtend van de verkiezingen word ik wakker met een verkoudheid, die mijn mentale processen hindert en me ertoe aanzet om de veiligheid en stabiliteit belangrijker te vinden dan allerlei andere overwegingen. En voilà! Ik laat het kabinet dat ‘ons land naar de barrebiesjes hielp’ nog eens vier jaar doorregeren. Dat had ik mezelf kunnen zakelijke energie vergelijken besparen als ik Google maar had gemachtigd om voor me te stemmen. Google is immers niet van gisteren. Het zal wel degelijk rekening houden met de recente belastingverlagingen en alle verkiezingsbeloften, maar het zal ook nog weten wat er de afgelopen vier jaar allemaal is gebeurd. Het zal weten hoe mijn bloeddruk was als ik ‘s ochtends de krant las en hoe mijn dopamineniveau kelderde als ik ‘s avonds naar het nieuws keek. Google zal de loze slogans van de spindoctors kunnen doorlichten. Google zal begrijpen dat zieke kiezers doorgaans iets meer naar rechts neigen dan normaal en zal daarvoor compenseren. Google zal dus niet stemmen vanuit mijn huidige toestand en niet vanuit de fantasieën van het verhalende zelf, maar vanuit de ware gevoelens en voorkeuren van de verzameling biochemische algoritmen die bekendstaan als ‘ik’. Uiteraard zal Google er ook wel eens naast zitten. Het gaat hier tenslotte om kansberekeningen. Maar als Google genoeg goede beslissingen
neemt, zullen mensen het steeds meer gezag geven. Mettertijd zullen de databases groeien, de statistieken zullen accurater worden, de algoritmen zullen zich verbeteren en de beslissingen worden steeds juister. Het systeem zal me nooit van haver tot gort kennen en het zal nooit onfeilbaar worden. Maar dat hoeft zakelijke energie ook niet. Het zal afgelopen zijn met het liberalisme op de dag dat het systeem me beter kent dan ik mezelf ken. Wat minder moeilijk is dan het misschien klinkt, aangezien de meeste mensen zichzelf helemaal niet zo goed kennen.

Sommige mensen houden vol dat een algoritme misschien wel beter dan artsen en apothekers kan zijn in de technische aspecten van hun beroep, maar dat ze nooit de menselijke factor kunnen vervangen. Als je CTscan zegt dat je kanker hebt, krijg je dat nieuws dan liever van een zorgzame, empathische menselijke arts of van een machine? Welnu, hoe zou het zijn om zoiets te horen te krijgen van zakelijke energie vergelijken een zorgzame, empathische machine die haar woordkeuze aanpast aan jouw persoonlijkheidstype? Bedenk goed dat organismen ook maar algoritmen zijn en dat Watson je emotionele toestand net zo accuraat kan detecteren als hij je tumoren detecteert. Watson zou alleen maar je bloeddruk, hersenactiviteit en allerlei andere biometrische gegevens hoeven analyseren om precies te weten hoe je je voelt. Dankzij statistieken die hij heeft vergaard tijdens miljoenen eerdere sociale contacten zou hij je op precies de juiste toon exact kunnen vertellen wat je moet weten. Ondanks hun veelgeroemde emotionele intelligentie raken mensen vaak overweldigd door hun eigen emoties, waardoor ze contraproductief kunnen reageren. Ze beginnen bijvoorbeeld te schreeuwen als ze iemand tegenkomen die boos is en worden angstig en zenuwachtig als ze naar een bang iemand luisteren. Watson zou zich nooit tot zoiets laten verleiden. Hij heeft zelf geen emoties, dus hij zou altijd kiezen voor de meest gepaste reactie op jouw emotionele toestand. Dit idee is voor een deel al doorgevoerd op sommige afdelingen Klantenservice met behulp van een systeem dat is ontwikkeld door de Mattersight Corporation uit Chicago. Mattersight prijst zijn producten aan met de volgende aanbeveling: ‘Heb je ooit iemand gesproken met wie je meteen een klik had? Dat magische gevoel is het resultaat van een persoonlijke connectie. Mattersight creëert dat gevoel elke dag in callcenters over de hele wereld.’11 Als je de klantenservice belt met een verzoek of een klacht, duurt het vaak een paar seconden om je telefoontje door te schakelen naar een medewerker. In een Mattersight-systeem wordt je belletje doorgeschakeld door een slim algoritme. Eerst vertel je waarom je belt. Het algoritme luistert naar je probleem, analyseert de woorden die je gebruikt en de toon van je stem, en haalt daar niet alleen je huidige emotionele staat uit, maar ook je zakelijke energie persoonlijkheidstype, dus of je introvert bent, extravert, rebels of afhankelijk. Op basis van deze informatie stuurt het algoritme je telefoontje door naar de medewerker die het beste past bij je stemming en je persoonlijkheid. Het algoritme weet of je een empathisch iemand nodig hebt die geduldig naar je klachten luistert, of een rationeel no-nonsensetype dat je de snelste technische oplossing kan geven. Een goede match zorgt niet alleen voor blijere klanten, de afdeling Klantenservice verspilt zo ook nog eens minder tijd en geld.

Bij een ander experiment lieten Gazzaniga en zijn team heel kort een afbeelding van een kippenpoot zien aan de linkerhersenhelft – de kant die over de spraak gaat – terwijl ze de rechterhersenhelft tegelijk een plaatje van een besneeuwd landschap lieten zien. Toen ze hem vroegen wat hij zag, antwoordde patiënt PS: ‘Een kippenpoot.’ Daarna liet Gazzaniga PS een reeks plaatjes zien en vroeg hem het plaatje uit te zoeken dat het beste paste bij wat hij had gezien. De winkel huren rotterdam rechterhand van de patient (bestuurd door zijn linkerhersenhelft) wees een plaatje van een kip aan, maar tegelijk schoot zijn linkerhand naar voren om een plaatje van een sneeuwschep aan te wijzen. Gazzaniga stelde vervolgens de logische vraag: ‘Waarom wees u de kip én de schep aan?’ PS antwoordde: ‘O, de kip hoort bij de kippenpoot en je hebt een schep nodig om het kippenhok schoon te maken.’12 Wat was hier gebeurd? De linkerhersenhelft, die over de spraak gaat, had geen informatie over het sneeuwlandschap en wist dus niet waarom de linkerhand de schep aanwees. Daarom verzon hij gewoon iets geloofwaardigs. Na vele herhalingen van dit experiment concludeerde Gazzaniga dat de linkerhersenhelft niet alleen over onze verbale vermogens gaat, maar ook dient als een interne interpretator die continu logica in ons leven aan probeert te brengen en halve aanwijzingen gebruikt om plausibele verhalen mee op te stellen. Bij een ander experiment kreeg de niet-verbale rechterhersenhelft een pornografische afbeelding te zien. De patiënte reageerde daarop met blozen en giechelen. ‘Wat hebt u gezien?’ vroegen de olijke onderzoekers. ‘Niets, alleen een lichtflits,’ zei de linkerhersenhelft, en weer begon de patiënte te giechelen en ze sloeg haar hand voor haar mond. ‘Waarom lacht u dan?’ wilden ze weten. De interpretator in de linkerhersenhelft, die geen idee had, stelde met hangen en wurgen een rationele verklaring op en winkel huren eindhoven antwoordde dat een van de machines in de kamer er zo grappig uitzag. t3 Dit is net zoiets als de CIA die een droneaanval in Pakistan uitvoert buiten medeweten van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Als een journalist medewerkers van BuZa erover uitvraagt, knutselen ze ter plekke een plausibele verklaring in elkaar. In werkelijkheid hebben de spindoctors geen idee waarom die aanval is ondernomen, dus bedenken ze gewoon iets. Alle mensen gebruiken dat soort mechanismen, niet alleen patiënten met gescheiden hersenhelften. Mijn eigen persoonlijke CIA doet continu dingen zonder toestemming of medeweten van mijn ministerie van BuZa en vervolgens knipt en plakt BuZa een verhaaltje in elkaar dat mij zo positief mogelijk voor het voetlicht brengt. En het gebeurt vaak genoeg dat BuZa zelf overtuigd raakt van de pure fantasieën die het fabriceert.

Hitlers oorlogservaringen onthulden hem de waarheid over de wereld: het is een jungle, die beheerst wordt door de gewetenloze wetten van de natuurlijke selectie. Zij die deze waarheid niet onder ogen willen zien, kunnen niet overleven. Als je wilt slagen, moet je de wetten van de jungle niet alleen begrijpen, maar ze ook vol overtuiging omarmen. Daarbij moet aangemerkt worden dat Hitler, net als de liberale antioorlogskunstenaars, de ervaringen van gewone soldaten verheerlijkte. Hitlers politieke carrière is zelfs een van de beste voorbeelden die we kennen van de immense autoriteit die in de twintigste-eeuwse politiek wordt toegeschreven aan de persoonlijke ervaring van kantoorruimte huren rotterdam gewone mensen. Hitler was geen hoge officier; hij is in vier jaar oorlog niet hoger gekomen dan de rang van korporaal. Hij had geen opleiding, geen beroep en geen politieke achtergrond. Hij was geen succesvolle zakenman of vakbondsactivist, hij had geen vrienden of familieleden op hoge posities en geen kapitaal van enige betekenis. Aanvankelijk had hij niet eens het Duitse staatsburgerschap. Hij was een straatarme immigrant. Toen Hitler zich tot de Duitse kiezers wendde en hun vertrouwen vroeg, kon hij maar één argument aanvoeren dat voor hem werkte: zijn ervaringen in de loopgraven hadden hem geleerd wat je nooit kunt leren op een universiteit, een militair hoofdkwartier of een ministerie. De mensen volgden hem en stemden op hem omdat ze zich met hem vereenzelvigden en omdat ze net als hij geloofden dat de wereld een jungle is en alles wat ons niet doodt, ons alleen maar sterker maakt. Waar het kantoorruimte huren utrecht liberalisme fuseerde met mildere versies van het nationalisme om de unieke belevingswereld van alle menselijke samenlevingen te beschermen, wezen evolutionair humanisten als Hitler bepaalde naties aan als voortrekkers van de menselijke vooruitgang en concludeerden daaruit dat deze naties iedereen die hun in de weg stond moesten neerknuppelen of zelfs uitroeien. Daarbij moeten we echter wel bedenken dat Hitler en de nazi’s maar één extreme versie van het evolutionair humanisme vertegenwoordigen. Net zoals de goelags van Stalin niet automatisch alle socialistische ideeën en argumenten tenietdoen, zo moeten de gruwelen van het nazisme ons ook niet verblinden voor de inzichten die het evolutionair humanisme ons eventueel te bieden heeft. Het nazisme is geboren uit een versmelting van evolutionair humanisme met bepaalde rassentheorieën en ultranationalistische sentimenten. Niet alle evolutionair humanisten zijn racisten en niet elk geloof in het menselijke potentieel van verdere evolutie roept automatisch op tot het opzetten van politiestaten en concentratiekampen.

Wat opgaat voor ethiek en politiek, gaat ook op voor esthetiek. In de middeleeuwen werd kunst langs een objectieve meetlat gelegd. Wat mooi werd gevonden, hing niet af van menselijke grillen. De menselijke smaak werd eerder geacht zich aan te passen aan bovenmenselijke regels.
28. Paus Gregorius de Grote componeert de naarhem vernoemde gregoriaanse gezangen. De Heilige Geest zit in zijn favoriete duivenoutfit op zijn rechterschouder en fluistert hem de gezangen in. De Heilige Geest is de echte auteur van de kantoorruimte huren amsterdam gezangen en Gregorius is alleen een doorgeefluik. God is de ultieme bron van kunst en schoonheid.
Dat was volkomen logisch in een tijd waarin mensen geloofden dat kunst werd geïnspireerd door bovenmenselijke krachten en niet door menselijk gevoel. De hand van de schilder, dichter, componist en architect zou geleid worden door muzen, engelen en de Heilige Geest. Vaak kreeg de componist die een schitterende hymne had geschreven daar geen erkenning voor, om dezelfde reden dat de pen er geen erkenning voor kreeg. De pen werd vastgehouden en geleid door mensenhanden, die op hun beurt werden vastgehouden en geleid door de hand van God. Middeleeuwse geleerden hingen de klassieke Griekse theorie aan dat de bewegingen van hemellichamen een hemelse muziek creëren die het hele universum doordringt. Mensen zijn lichamelijk en geestelijk gezond als de innerlijke bewegingen van hun kantoorruimte huren eindhoven lichaam en ziel in harmonie zijn met de hemelse muziek van de sterren. Menselijke muziek moest dus de goddelijke melodie van de kosmos weergeven en niet de ideeën en grillen van componisten van vlees en bloed.