Month: November 2017

Neem bijvoorbeeld abortus. De meeste vrome christenen zijn tegen, terwijl liberalen vaak voor zijn. De grootste twistappel is een feitenkwestie en geen ethische kwestie. Zowel christenen als liberalen geloven dat menselijk leven heilig is en noemen moord een gruwelijke misdaad. Ze zijn het alleen niet eens over bepaalde biologische feiten: begint menselijk leven bij de verwekking, bij de geboorte of ergens daartussenin? Sommige menselijke culturen houden het er zelfs op dat het leven bij de
geboorte nog niet eens is begonnen. Volgens de !Kung uit de Kalahariwoestijn en verscheidene Inuitvolkeren in het noordpoolgebied begint een mensenleven pas als kantoor huren amsterdam de baby een naam heeft gekregen. Als er een kind wordt geboren, wacht de familie een tijdje af voor het een naam krijgt. Als ze besluiten het kind niet te houden (omdat het een of ander gebrek heeft, of vanwege economische moeilijkheden) doden ze het. Als ze dat maar voor de naamgevingsceremonie doen, wordt het niet als moord beschouwd.3 Mensen uit deze culturen vinden vast, net als liberalen en christenen, dat mensenlevens heilig zijn en moord een vreselijke misdaad is, maar infanticide is wel toegestaan. Als religies zichzelf proberen te verkopen, leggen ze vaak de nadruk op hun mooie waarden. Maar God verbergt zich vaak achter de kleine lettertjes van feitelijke uitspraken. Het katholicisme zet zichzelf in de markt als de religie van universele liefde en mededogen. Prachtig, toch? Wie kan daar nu iets tegen hebben? Dus waarom zijn niet alle mensen katholiek? Omdat je in de kleine lettertjes kunt ontdekken dat het katholicisme ook blinde gehoorzaamheid eist aan een ‘onfeilbare’ paus, zelfs als die zijn volgelingen op kruistochten stuurt en ketters laat verbranden. Dergelijke praktische instructies vloeien niet puur en alleen voort uit ethische oordelen, maar uit een mengeling van ethische oordelen en feitelijke beweringen. Als we de etherische sfe ren van de filosofie even verlaten en ons op de historische werkelijkheid richten, zien we dat religieuze verhalen bijna altijd kantoor huren eindhoven de volgende drie componenten bevatten:
1. Ethische oordelen, zoals ‘menselijk leven is heilig’. 2. Feitelijke beweringen, zoals ‘menselijk leven begint direct na de verwekking’. 3. Een mengeling van ethische oordelen en feitelijke beweringen, die resulteert in praktische richtlijnen als ‘je mag nooit abortus plegen, zelfs niet één dag na de verwekking’.

De geschreven taal is misschien begonnen als een bescheiden manier om de werkelijkheid te beschrijven, maar mettertijd werd het een machtig middel om de realiteit om te vormen. Waar officiële rapporten in tegenspraak waren met de objectieve werkelijkheid, moest de realiteit vaak het veld ruimen. Iedereen die ooit iets te maken heeft gehad met de belastingdienst, het onderwijssysteem of een andere complexe bureaucratie weet dat de waarheid er niet zo gek veel toe doet. Wat er op je formulier staat is veel belangrijker.
Is het waar dat de realiteit kantoor huren rotterdam soms moet wijken waar tekst en realiteit met elkaar botsen? Is dat niet gewoon een bekend, maar overdreven lasterpraatje over bureaucratische systemen? De meeste bureaucraten -of ze nu in dienst waren van de farao of van Mao Zedong -waren redelijke mensen, die waarschijnlijk iets zouden zeggen als: ‘Wij gebruiken het schrift om de realiteit van akkers, kanalen en graanschuren te beschrijven. Als de beschrijving klopt, nemen we realistische beslissingen. Als de beschrijving niet klopt, komen daar hongersnoden en zelfs opstanden van. Dan leren wij, of de administrateurs van een toekomstig regime, van die fout en gaan we streven naar beschrijvingen die beter met de werkelijkheid stroken. Gaandeweg zullen onze documenten dus steeds exacter kloppen.’ Tot op zekere kantoor huren utrecht hoogte is dat waar, maar er is ook een historische dynamiek die de andere kant op werkt. Bureaucratieën die macht verwerven, worden immuun voor hun eigen fouten. In plaats van hun verhalen aan te passen aan de werkelijkheid, kunnen ze de werkelijkheid ook gaan aanpassen aan hun verhalen. Uiteindelijk wordt de externe realiteit gelijk aan hun bureaucratische fantasieën, maar alleen omdat ze de realiteit daartoe gedwongen hebben. De grenzen van veel Afrikaanse landen staan bijvoorbeeld volkomen los van rivieren, bergketens en handelsroutes, ze brengen onnodige scheidslijnen aan in historische en economische zones en gaan volkomen voorbij aan plaatselijke etnische en religieuze identiteiten. Eén stam kan ineens verdeeld zijn over verschillende landen, terwijl een land splintergroepen van talloze rivaliserende clans bevat. Zulke problemen bestaan over de hele wereld, maar in Afrika zijn ze extra acuut, omdat de moderne Afrikaanse grenzen niet stroken met de wensen en conflicten van plaatselijke naties. Ze zijn getrokken door Europese bureaucraten die nog nooit een voet in Afrika hadden gezet.

Sapiens kennen dit soort samenwerkingstrucjes heel goed. Soms vormen ze machtshiërarchieën die lijken op die van gewone chimpansees, bij andere gelegenheden smeden ze sociale verbintenissen door middel van seks, net als bonobo’s. Maar persoonlijke bekendheid met de ander kan nooit de basis vormen voor grootschalige samenwerking, of het nu om vechten gaat of om copuleren. Je kunt de Griekse schuldencrisis niet oplossen door Griekse politici en Duitse bankiers uit te nodigen voor een vuistgevecht dan wel een orgie. Uit onderzoek kantoorruimte huren amsterdam blijkt dat sapiens domweg geen intieme relaties (vijandig dan wel amoureus) kunnen hebben met meer dan honderdvijftig individuen.23 Intieme relaties zijn dus niet de reden achter de massale samenwerkingsnetwerken die mensen kunnen opzetten. Dat is slecht nieuws voor psychologen, sociologen, economen en anderen die de mensenmaatschappij proberen te doorgronden aan de hand van laboratoriumexperimenten. Om organisatorische en financiële redenen worden verreweg de meeste experimenten uitgevoerd met individuen of kleine groepen deelnemers. Maar het is riskant om gedrag in een kleine groep te extrapoleren naar de dynamiek van massale samenlevingen. Een natie van honderd miljoen mensen functioneert fundamenteel anders dan een groep van honderd individuen. Neem bijvoorbeeld het ultimatumspel, een van de beroemdste experimenten van de gedragseconomie. Dit experiment wordt meestal uitgevoerd met twee mensen. Een van hen krijgt honderd euro, die hij met de andere deelnemer mag delen hoe hij maar wil. Hij mag alles houden, de helft weggeven of meer dan de helft weggeven. De andere speler kan twee dingen doen: aannemen wat hij toebedeeld krijgt of de hele deal afblazen. Als hij dat doet, krijgt niemand iets. Volgens de klassieke economische theorieën zijn mensen rationele rekenmachines. Ze stellen dat de meeste kantoorruimte huren eindhoven mensen 99 euro zullen houden en maar één euro aan de andere deelnemer zullen geven en ze gaan er ook van uit dat de andere deelnemer dat aanbod zal accepteren. Een rationele persoon die een euro aangeboden krijgt, zegt altijd ja. Wat kan het hem schelen dat de ander 99 euro krijgt?

Waarom de effectenbeurs geen bewustzijn heeft
Een ander verhaal dat gebruikt wordt om de menselijke superioriteit te staven stelt dat van alle dieren op aarde alleen Homo sapiens bewust kan denken. Ons denken, of onze geest, is iets heel anders dan onze ziel. Onze geest is geen mystieke, eeuwige entiteit en ook geen orgaan, zoals het oog of de hersenen. Het is eerder een stroom van subjectieve ervaringen, zoals pijn, genot, woede en liefde. Deze geestelijke ervaringen ontstaan uit onderling verbonden sensaties, emoties en gedachten, die heel even opkomen en dan meteen weer verdwijnen. (Als we erover nadenken, proberen we deze ervaringen vaak onder te brengen in afzonderlijke categorieën, zoals sensaties, emoties en gedachten, maar in werkelijkheid is het één grote mengelmoes.) Deze koortsachtige verzameling van ervaringen vormt ons conference room amsterdam bewustzijn. In tegenstelling tot de eeuwige ziel heeft de geest talloos veel onderdelen, hij verandert continu en we hebben geen reden om aan te nemen dat hij eeuwig is. De ziel is een verhaal dat sommige mensen geloven en andere verwerpen. Het bewustzijn is echter de concrete realiteit die we van moment tot moment rechtstreeks meemaken. Het is het duidelijkste wat er is. Aan het bestaan ervan valt niet te twijfelen. Zelfs als we worden overmand door twijfel en onszelf afvragen of subjectieve ervaringen echt bestaan, kunnen we er zeker van zijn dat we twijfel ervaren. Wat zijn precies de ervaringen die ons bewustzijn vormen? Elke subjectieve ervaring heeft twee basiskenmerken: gevoel en verlangen. Robots en computers hebben geen bewustzijn omdat ze, ondanks hun oneindige vermogens, niets voelen en niets willen. Een robot kan uitgerust worden met een energiesensor die de centrale processor een seintje geeft als de accu bijna leeg is. Vervolgens kan de robot naar een stopcontact gaan, zichzelf inpluggen en zijn accu opladen. Maar in dit hele proces ervaart de robot niets. Terwijl een conference room eindhoven mens wiens energie opraakt honger krijgt en er ernstig naar verlangt om dat vervelende gevoel te laten ophouden. Daarom zeggen we dat mensen een bewustzijn hebben en robots niet, en daarom is het misdadig om mensen te laten werken tot ze omvallen van honger en vermoeidheid, terwijl het niet moreel verwerpelijk wordt gevonden om robots te laten werken tot hun accu leeg is.

Helaas kunnen mensen hun boerderijdieren op allerlei manieren enorm veel leed berokkenen, terwijl ze niettemin in leven blijven en zich voortplanten. Het grote probleem is dat gedomesticeerde dieren allerlei fysieke, emotionele en sociale behoeften van hun wilde voorouders hebben geërfd die op mensenboerderijen overbodig zijn geworden. Boeren negeren deze behoeften op grote schaal zonder daar een economische prijs voor te hoeven betalen. Ze sluiten dieren op in krappe hokken, verminken hun hoorns en staarten, scheiden moederdieren van hun jongen en fokken opzettelijk wanstaltige exemplaren. De dieren lijden hier enorm onder, maar ze blijven co-working space amsterdam leven en ze blijven zich vermenigvuldigen. Is dat niet regelrecht in tegenspraak met de meest basale principes van de natuurlijke selectie? De evolutietheorie stelt dat alle instincten, driften en emoties puur en alleen zijn geëvolueerd met het oog op overleving en voortplanting. Als dat zo is, bewijst de constante vermenigvuldiging van boerderijdieren dan niet dat aan al hun basisbehoeften wordt voldaan? Hoe kan een varken een ‘behoefte’ hebben die niet per se noodzakelijk is voor zijn overleving en voortplanting? Het is zeker waar dat alle instincten, driften en emoties zijn geëvolueerd om eventuele obstakels in het evolutionaire proces van overleving en voortplanting te overwinnen. Maar wanneer die obstakels ineens wegvallen, zijn de instincten, driften en emoties die daardoor zijn ontstaan nog niet verdwenen. Niet meteen, in elk geval. Zelfs als ze niet meer noodzakelijk zijn co-working space eindhoven om te overleven en voor nageslacht te zorgen, blijven ze de subjectieve ervaringen van het dier bepalen. De landbouw heeft voor mens én dier zo’n beetje in één klap het hele proces van natuurlijke selectie veranderd, maar er is niets veranderd aan hun fysieke, emotionele en sociale neigingen. De evolutie staat natuurlijk nooit stil en is mensen en dieren in de 12.000 jaar sinds het begin van de landbouw blijven veranderen. Mensen in Europa en West-Azië ontwikkelden bijvoorbeeld het vermogen om koeienmelk te verteren, terwijl koeien hun angst voor mensen verloren en tegenwoordig veel meer melk produceren dan hun wilde voorgangers. Maar dat zijn oppervlakkige veranderingen. Aan de diepe zintuiglijke en emotionele structuren van koeien, varkens en mensen is sinds de steentijd maar heel weinig veranderd.